Fleksja

Fleksja to dział gramatyki zajmujący się odmianą wyrazów. Wyróżniamy 10 części mowy, z których 5 odmienia się (czasownik, rzeczownik, przymiotnik, liczebnik, zaimek), a 5 jest nieodmiennych (przysłówek, przyimek, spójnik, wykrzyknik, partykuła).

Co trzeba wiedzieć o czasowniku?

Czasownik odpowiada na pytania co robi? co się z nim dzieje?

Może występować w formie osobowej lub nieosobowej (bezokoliczniki, formy zakończone na -no, -to, imiesłowy). Odmienia się przez osoby, liczby i rodzaje (w l.p. rodzaj męski, żeński i nijaki a w l.mn. rodzaj męskoosobowy i niemęskoosobowy). Czasownik może informować o czynności, która jeszcze się nie skończyła (aspekt niedokonany) oraz o czynności zakończonej (aspekt dokonany). Wyróżniamy też trzy tryby czasownika: oznajmujący, przypuszczający i rozkazujący oraz trzy strony czasownika: czynną, bierną i zwrotną.

Co trzeba wiedzieć o rzeczowniku?

Rzeczowniki odmieniają się przez przypadki (deklinacja) i liczby. Każdy rzeczownik w liczbie pojedynczej występuje w jednym z trzech rodzajów (ma rodzaj męski, żeński lub nijaki). W liczbie mnogiej rodzaj rzeczownika rozpoznajemy na podstawie towarzyszącego mu zaimka: te kwiaty, kobiety, koty – rodzaj niemęskoosobowy, ci panowie, studenci, kupcy – rodzaj męskoosobowy. Wyróżniamy rzeczowniki żywotne (nazwy osób i zwierząt), nieżywotne (wszystkie oprócz osób i zwierząt), pospolite (niebędące nazwami własnymi), własne (nazywające jednostkowe osoby, miejsca), konkretne (te, które można rozpoznać przy pomocy zmysłów) oraz abstrakcyjne (te, które nazywają ogólne pojęcia, stany i czynności niedające się rozpoznać przy pomocy zmysłów).

Co trzeba wiedzieć o przymiotniku?

Przymiotniki nazywają cechy i właściwości i odpowiadają na pytania jaki? jaka? jakie? Odmieniają się przez przypadki, liczby i rodzaje (w l.mn. rodzaj męskoosobowy i niemęskoosobowy). Niektóre przymiotniki stopniują się (stopień równy, wyższy i najwyższy) Stopniowanie może być regularne (wysoki, wyższy, najwyższy), opisowe (pracowity, bardziej pracowity, najbardziej pracowity) i nieregularne (dobry, lepszy, najlepszy).

Co trzeba wiedzieć o liczebniku?

Liczebniki odpowiadają na pytania ile?, który z kolei? Wskazują na liczbę, ilość, kolejność. Odmieniają się przez przypadki oraz rodzaje, a liczebniki porządkowe i mnożne także przez liczby. Wyróżniamy liczebniki główne (dwa, dwanaście, tysiąc), ułamkowe (pół, półtora, cztery setne), zbiorowe (dwoje, dziesięcioro), nieokreślone (wiele, kilkanaście), porządkowe (drugi, trzeci), mnożne (pojedynczy, podwójny).

Co trzeba wiedzieć o zaimku?

Zaimki zastępują rzeczowniki, przymiotniki, liczebniki oraz przysłówki i odmieniają się tak jak część mowy, którą zastępują.

Wyróżniamy zaimki rzeczowne (np. kto, co, ja, ty, on), przymiotne (np. jaki, czyj, mój twój), liczebne (który, ile, tyle, kilka) i przysłowne (np. jak, gdzie, kiedy, skąd, dokąd, tu, tam, wszędzie, nigdzie).

Co trzeba wiedzieć o przysłówku?

Przysłówki to nieodmienne części mowy. Odpowiadają na pytania jak? gdzie? kiedy? jak bardzo? Niektóre przysłówki stopniują się tak jak przymiotniki.

Co trzeba wiedzieć o przyimku?

Przyimki to nieodmienne części mowy, które „stoją przy” jakiejś części mowy np. przy (stole), z (tobą), o (piątej), nad (głową). Z rzeczownikiem, przymiotnikiem, liczebnikiem oraz zaimkiem tworzą wyrażenia przyimkowe.

Co trzeba wiedzieć o spójniku?

Spójniki to nieodmienne części mowy, które łączą wyrazy lub zdania.

Co trzeba wiedzieć o wykrzykniku?

Wykrzykniki to nieodmienne części mowy, które wyrażają emocje, uczucia lub naśladują dźwięki.

Co trzeba wiedzieć o partykule?

Partykuły to nieodmienne części mowy, które nie maja samodzielnego znaczenia, ale modyfikują lub wzmacniają znaczenie wyrazu, z którym się łączą.