Czasownik może występować w formie osobowej oraz nieosobowej. Wśród nieosobowych wyróżniamy: bezokoliczniki, czasowniki zakończone na -no i -to oraz imiesłowy. Planszę z podziałem czasowników znajdziecie tutaj w części „Co trzeba wiedzieć o czasowniku?”

Imiesłowy dzielimy na przymiotnikowe (czynne z końcówkami: -ący, -ąca, -ące oraz bierne z końcówkami: -ny, -na, -ne, -ty, -ta, -te, -ony, -ona, -one) i przysłówkowe (współczesne z końcówką -ąc oraz uprzednie z końcówkami -łszy i -wszy)

Imiesłów przymiotnikowy a przymiotnik

Imiesłów nazywa czynność, a więc jest czasownikiem. Trudność polega na tym, że imiesłów przymiotnikowy jest mylony z przymiotnikiem. Jest tak, ponieważ  te różne części mowy odpowiadają na takie same pytania: jaki? jaka? jakie? Przykładowo wyraz biały (jaki?) jest przymiotnikiem, ale wyraz wybielony (jaki?) jest imiesłowem przymiotnikowym czyli czasownikiem w formie nieosobowej.

Dobra wiadomość jest taka, że da się to odróżnić. Jak? Trzeba sprawdzić od jakiej części mowy pochodzi dany wyraz. Przymiotniki są budowane na bazie rzeczowników. Przykładowo:przymiotnik jesienny (liść) pochodzi od rzeczownika jesień, biały od biel, młody od młodość itd. Natomiast imiesłowy wskazują na czynność, a więc są budowane na bazie czasowników np. męczący (jaki? co robiący?) od męczyć, wyprany (jaki? co zrobiony?) od wyprać. Wskazówka praktyczna: Jeżeli da się zadać pytanie dodatkowe: co robiony? co zrobiony? co robiący?,  wtedy wyraz opisuje czynność, a więc jest imiesłowem przymiotnikowym.

Partykułę nie z imiesłowem przymiotnikowym piszemy łącznie (tak samo jak z przymiotnikami): niemyślący, niepodkuty.

W zdaniu imiesłów przymiotnikowy pełni zazwyczaj funkcję przydawki. Zmęczony (przydawka) chłopiec (podmiot) odłożył (orzeczenie) książkę (dopełnienie).

Imiesłów przysłówkowy i imiesłowowy równoważnik zdania

Imiesłów przysłówkowy współczesny np. idąc oraz uprzedni np. usiadłszy, wziąwszy tworzy typ wypowiedzenia, które ma przeuroczą nazwę: imiesłowowy równoważnik zdania. Należy pamiętać, że wypowiedzenie takie należy w zdaniu złożonym wydzielić przecinkiem (jest na czerwono):

Idąc do szkoły, zgubiłam klucze. – Zwróć uwagę, że czynności te odbywały się w tym samym czasie. W takich sytuacjach stosujemy imiesłów przysłówkowy współczesny (-ąc).

lub przecinkami (dwoma):

Kami, usiadłszy wygodnie, pogrążył się w lekturze. – Zwróć uwagę, że podmiot Kamil najpierw usiadł, a potem się pogrążył. W takich sytuacjach stosujemy imiesłów przysłówkowy uprzedni (-łszy, -wszy).

Zapamiętanie tych trzech końcówek: -ąc, -łszy oraz -wszy jest bardzo ważne ze względu na poprawność interpunkcyjną.

Warto również zapamiętać, że imiesłowowy równoważnik zdania jest w zdaniu złożonym zawsze podrzędny. Jak to wygląda na wykresie można zobaczyć tutaj  w części Jak analizować zdanie wielokrotnie złożone? (wykres z pomarańczowymi podkreśleniami;)