Jak powstają głoski?
Powietrze wypychane jest z płuc w górę. Po drodze napotyka różne „przeszkody”. Są nimi wiązadła głosowe, krtań, podniebienie, język, zęby, wargi. Takie zawibrowane powietrze wydostaje się przez usta lub nos w postaci pojedynczych dźwięków, które połączone z sobą tworzą wyrazy. Głoski różnią się od siebie, bo każda ma własną drogę do przebycia.
Jak dzielą się głoski?
Głoski dzielą się na samogłoski ustne (a, e, i, o, u, y) i nosowe (ą, ę) oraz spółgłoski (ustne i nosowe, dźwięczne i bezdźwięczne, twarde i miękkie)
Spółgłoski nosowe to: m, n, m’, ń. Pozostałe są ustne.
Spółgłoski miękkie to na przykład: ś, ć, ń, b’, k’
Pozornie najtrudniej rozróżnić spółgłoski dźwięczne i bezdźwięczne, ale wystarczy wypowiedzieć je, przykładając dłoń do krtani! Kiedy wypowiadamy spółgłoskę dźwięczną (np. d, g, b, w) wiązadła głosowe są ściśnięte, co powoduje wyczuwalne drgania. Przy artykulacji spółgłosek bezdźwięcznych (np. t, k, p, f) nie ma tego efektu, bo wiązadła głosowe są rozsunięte i powietrze z płuc przepływa przez nie swobodnie. Uwaga! Jeśli wypowiesz głoskę bezdźwięczną razem z samogłoską np. [p-y] możesz się pomylić, bo wszystkie samogłoski są dźwięczne i wyczujesz drgania spowodowane artykulacją samogłoski (w tym wypadku y).
Jak policzyć litery i głoski w wyrazie?
- Czasem jednej głosce odpowiadają dwie litery np. szum [sz-u-m] 4 litery, 3 głoski
- Kiedy w wyrazie i znajduje się przed samogłoską jest tylko zmiękczeniem spółgłoski, która znajduje się przed nim i nie jest odrębną głoską np: ucieczka [u-c’-e-cz-k-a] 8 liter, 6 głosek
- Kiedy w wyrazie i znajduje się przed spółgłoską oznacza, że jest zmiękczeniem oraz głoską np: nic [n’-i-c] 3 litery, 3 głoski
- Ilość samogłosek = ilość sylab w wyrazie
- U nie tworzy sylaby, gdy występuje w połączeniach samogłoskowych Au, Eu w wyrazach obcych (przyjmuje wówczas cechy litery ł) np.: Eu-ro-pa; Au-to-bus.
Obejrzyj przykłady i znajdź zasadę:
Ciąg dalszy zagadnień z fonetyki.
A te bąbelki to co symbolizują?
Lekkość zagadnienia;)