Podstawowe informacje o fonetyce znajdziecie w poprzednim wpisie.
Co to jest upodobnienie głosek pod względem dźwięczności?
1. Kiedy głoska dźwięczna pod wpływem sąsiadującej z nią głoski bezdźwięcznej ubezdźwięcznia się:
przykład [p-sz-y-k-ł-a-t] p jest bezdźwięczne i wpływa na dźwięczną głoskę rz, upodabniając ją do siebie. W wyniku ubezdźwięcznienia w wymowie wyrazu przykład zamiast dźwięcznej głoski rz słychać bezdźwięczną sz. Dodatkowo na końcu wyrazu dochodzi również do ubezdźwięcznienia d, która brzmi bezdźwięcznie: t.
2. Kiedy głoska bezdźwięczna udźwięcznia się pod wpływem sąsiadującej z nią głoski dźwięcznej:
także [t-a-g-ż-e] bezdźwięczne k pod wpływem dźwięcznej głoski ż również się udźwięcznia.
Upodobnienia dzielimy na udźwięcznienia i ubezdźwięcznienia.
Kierunek upodobnienia wyznacza strzałka, która przebiega od głoski wpływającej na zmianę do głoski, która się zmieniła.
Strzałka w lewo – upodobnienie wsteczne
Strzałka w prawo – upodobnienie postępowe
Co to jest uproszczenie grupy spółgłoskowej?
Bardzo trudno jest wymówić kilka spółgłosek występujących obok siebie. Dla obcokrajowców jest to mission impossible, ale i dla Polaków nie jest to wygodne, dlatego często w wymowie pomijamy jedną spółgłoskę z grupy, np.: jabłko [j-a-p-k-o] – tu doszło także do ubezdźwięcznienia wstecznego, pierwszy [p’-e-r-sz-y], sześćset [sz-e-ś-s-e-t].
Jak akcentować wyrazy?
- W języku polskim akcent pada najczęściej na przedostatnią sylabę wyrazu.
- W skrótowcach BMW (be-em-wu), USA (u-es-a), a także jednosylabowych wyrazach z przedrostkiem wice i arcy np. wicemistrz, arcyłotr oraz w zapożyczeniach z języka francuskiego np. menu (czyt. meni), jury (czyt. żiri) akcent pada na ostatnią sylabę.
- Trzecią sylabę od końca akcentujemy w przypadku:
-zapożyczeń z łaciny zakończonych na -ika/-yka
np. fi-zy-ka, lo-gi-ka, ma-te-ma-ty-ka
– liczebników zakończonych na -set
np. sie-dem-set, dzie-więć-set
– form czasu przeszłego czasowników w 1. i 2. os. l. mn.
np. do-sta-li-ście, po-szli-śmy,
– formy czasowników w trybie przypuszczającym
np. prze-czy-ta-ła-byś, zro-bił-bym
4. Czwartą sylabę od końca akcentujemy w przypadku form czasowników w trybie przypuszczającym w 1 i 2 os. l.mn. np. na-pi-sa-li-by-śmy
W sylabie znajduje się tylko jedna samogłoska?! A „dźw I Ę k”?
Tak. W wyrazie „dźwięk” po „i” jest samogłoska „ę”. Zawsze kiedy bezpośrednio po „i” występuje samogłoska, „i” pełni funkcję zmiękczenia, nie jest głoską.