Powtórka przed egzaminem ósmoklasisty
Składnia to dział gramatyki języka polskiego zajmujący się budową wypowiedzeń, a także tym jakie funkcje pełnią w zdaniu różne części mowy. Analizując wypowiedzenie, nazywamy poszczególne części zdania i ustalamy zależności pomiędzy nimi.
Wyróżniamy 5 części zdania: orzeczenie, podmiot, przydawka, dopełnienie i okolicznik. Czytaj dalej Składnia – część pierwsza
Fleksja to dział gramatyki zajmujący się odmianą wyrazów. Wyróżniamy 10 części mowy, z których 5 odmienia się (czasownik, rzeczownik, przymiotnik, liczebnik, zaimek), a 5 jest nieodmiennych (przysłówek, przyimek, spójnik, wykrzyknik, partykuła).
Plansza przedstawia podstawowe pojęcia związane ze słowotwórstwem: wyraz podstawowy i pochodny, parafraza słowotwórcza, formant, podstawa słowotwórcza.
Podstawowe informacje o fonetyce znajdziecie w poprzednim wpisie.
1. Kiedy głoska dźwięczna pod wpływem sąsiadującej z nią głoski bezdźwięcznej ubezdźwięcznia się:
przykład [p-sz-y-k-ł-a-t] p jest bezdźwięczne i wpływa na dźwięczną głoskę rz, upodabniając ją do siebie. W wyniku ubezdźwięcznienia w wymowie wyrazu przykład zamiast dźwięcznej głoski rz słychać bezdźwięczną sz. Dodatkowo na końcu wyrazu dochodzi również do ubezdźwięcznienia d, która brzmi bezdźwięcznie: t.
2. Kiedy głoska bezdźwięczna udźwięcznia się pod wpływem sąsiadującej z nią głoski dźwięcznej:
także [t-a-g-ż-e] bezdźwięczne k pod wpływem dźwięcznej głoski ż również się udźwięcznia.
Upodobnienia dzielimy na udźwięcznienia i ubezdźwięcznienia.
Kierunek upodobnienia wyznacza strzałka, która przebiega od głoski wpływającej na zmianę do głoski, która się zmieniła.
Strzałka w lewo – upodobnienie wsteczne
Strzałka w prawo – upodobnienie postępowe
Powietrze wypychane jest z płuc w górę. Po drodze napotyka różne „przeszkody”. Są nimi wiązadła głosowe, krtań, podniebienie, język, zęby, wargi. Takie zawibrowane powietrze wydostaje się przez usta lub nos w postaci pojedynczych dźwięków, które połączone z sobą tworzą wyrazy. Głoski różnią się od siebie, bo każda ma własną drogę do przebycia.
