Biblia powstawała na przestrzeni setek lat i tworzyło ją wielu autorów. Skutkiem tego jest różnorodność stylu i form literackich. Delikatna poezja sąsiaduje tu z wykazem surowych praw, obok proroctw znajdziemy suchy spis inwentarza czy kolejnych pokoleń narodu wybranego. Biblia łączy wiele funkcji. Oprócz pełnienia funkcji sakralnych i kulturowych, co oczywiste, była też kroniką i zbiorem praw, kodeksem.
Kiedy na lekcji czytamy fragmenty Biblii, prawie zawsze znajdzie się uczeń, który powie, że to nie religia. Mam nadzieję, że ten artykuł wyjaśni powody, dla których teksty biblijne muszą być omawiane na języku polskim i uporządkuje podstawowe informacje na temat arcydzieła literatury, jakim jest Pismo Święte.
Dlaczego Biblia jest tak ważna i czytana nie tylko ze względów religijnych? Przede wszystkim dlatego że jest ona źródłem wielu motywów podejmowanych w sztuce. Znajomość Biblii jest konieczna dla zrozumienia wielu utworów powstałych w naszej erze. Współczesne dzieła, nawet filmy podejmują wciąż na nowo tematy biblijne. Twórcy czerpią też inspirację, naśladując gatunki biblijne takie jak chociażby przypowieść, dokonując stylizacji swoich utworów w oparciu o język, słownictwo czy rytm biblijnych tekstów. Można powiedzieć, że Biblia jest magazynem, z którego czerpią pisarze, poeci, malarze, rzeźbiarze, muzycy. Dlatego ten, kto nie zna w ogóle Biblii, nie zrozumie większości dzieł sztuki naszej cywilizacji. Biblia jest oczywiście sacrum – świętą księgą dla chrześcijan oraz w części Starego Testamentu dla wyznawców judaizmu.
Horacy jest jednym z najwybitniejszych poetów w historii literatury. Kwintus Horacjusz Flakkus, bo tak dokładnie nazywał się ten rzymski poeta, żył w latach 65 – 8 r. p.n.e. Lata twórczości Horacego nazwano złotym wiekiem poezji rzymskiej. Poeta napisał Carmina czyli ody, na których wzorowały się całe pokolenia. Złote myśli w nich zawarte stały się inspiracją i natchnieniem dla wielu.
Mit to fantastyczne opowiadanie, które odwołując się do wyobraźni odbiorcy, pozwalało na wyjaśnienie nieznanych zjawisk oraz odpowiadało na ważne dla człowieka pytania np: jak powstał świat, skąd wziął się człowiek, skąd się wzięły pory roku, jakimi wartościami należy kierować się w życiu i co nas czeka po śmierci?
Mity obrazują światopogląd i system wartości ludzi antyku, ale także prezentują ponadczasowe, uniwersalne wzorce postaw, są budulcem lub motywem wielu dzieł literatury i sztuki.
Jeżeli całą historię kultury i literatury kręgu śródziemnomorskiego wyobrazimy sobie jako wielką księgę, to starożytność czy inaczej antyk będzie jej pierwszym rozdziałem. To okres, lekko licząc, 11 wieków, z których za najbardziej klasyczny uważa się V w. p.n.e. To wtedy wyklarowały się wzorce naszej kultury. Classicus oznacza doskonały, pierwszorzędny, wzorowy. Najważniejsze klasyczne ideały to harmonia, spokój, uporządkowanie. W sztuce królowały proporcja i mimesis czyli wierne odtwarzanie rzeczywistości. Człowiekowi powinny towarzyszyć równowaga i umiar. „Chwytaj dzień”, ciesz się życiem, bo umyka, ale także zachowaj stoicki spokój wobec przeciwności losu, nie popadaj w skrajności. Fortuna kołem się toczy, co oznacza zmienne koleje losu, a życie ludzkie określone jest przez fatum – ślepy los.
Antyk często jest punktem odniesienia dla późniejszych epok. Podaje wzory, które można kontynuować (neoklasycyzm) bądź dyskutować z nimi i je zmieniać.
Przyszłe pokolenia będą nas podziwiać tak, jak podziwiają nas nasi współcześni.
Perykles (V w.p.n.e.)
Czytaj dalej Starożytność – pierwszy rozdział naszej kultury
