„Sonety krymskie” – romantyczny pamiętnik z podróży

Co to jest sonet?

Sonet to gatunek liryczny, który wykształcił się w średniowiecznych Włoszech. Mistrzami tej formy byli Dante Alighieri i F. Petrarka. Sonet jest utworem składającym się z czterech strof. Dwie pierwsze mają po cztery wersy i zawierają opis, a dwie trzywersowe mają charakter refleksyjny. 

W jakich okolicznościach powstały „Sonety krymskie”?

Adam Mickiewicz napisał „Sonety krymskie” po wyprawie na Krym, którą odbył w 1825 roku. Jest to cykl utworów opisujących niezwykłą, tajemniczą i dziką przyrodę Krymu i będących jednocześnie refleksją nad ludzkim życiem. Cykl składa się z 18 utworów.

Kim jest bohater „Sonetów krymskich?”

Bohaterem lirycznym „Sonetów krymskich” jest pielgrzym wrażliwy na piękno przyrody, samotny wygnaniec, bohater romantyczny pogrążony w tęsknocie za ojczyzną. Obserwuje on uroki krymskiego krajobrazu i snuje refleksje. Jego przewodnikiem jest Mirza, człowiek Wschodu czujący potęgę orientalnej przyrody i pełen pokory wobec niej.

Czytaj dalej „Sonety krymskie” – romantyczny pamiętnik z podróży

„Artysta” czyli Kogut z dużymi ambicjami

Sławomir Mrożek (1930-2013) jest autorem dramatów, satyrycznych opowiadań, felietonów, powieści i innych tekstów prozatorskich. Co ciekawe, zadebiutował jako rysownik.

Utwory Mrożka dotykają tematyki filozoficznej, obyczajowej, psychologicznej i politycznej.

W szkole podstawowej i gimnazjum proponuje się do omówienia opowiadania „Słoń”, „Wesele w Atomicach”, „Śpiąca Królewna” czy „Artysta”. Ten ostatni utwór znalazł się na liście lektur obowiązkowych, więc na nim się skupię, ale zachęcam do przeczytania także innych opowiadań. Najważniejsza jest dobra zabawa, a lektura opowiadań Mrożka jest jedną z lepszych odmian dobrej zabawy;)

O czym jest „Artysta”?

Można powiedzieć, że jest to opowiadanie o zbyt wygórowanej ambicji pewnego Koguta, który marzył, by zostać artystą.  Z ogłoszenia prasowego dowiedział się, że pewien Cyrk poszukuje zwierząt. Postanowił się zgłosić. Marzył o sławie i pieniądzach, a może nawet o wyjeździe za granicę. W drodze do Cyrku towarzyszył mu Lis oraz narrator. Gdy dotarli na miejsce, dyrektor przyjął ich na świeżym powietrzu i zapytał o godność Koguta. Ten bez wahania skłamał, że jest lwem. Zapytany czy jest tego pewien, stwierdził, że może być ewentualnie tygrysem. Dyrektor niezbity z tropu poprosił, by Kogut zaryczał, co ten oczywiście zrobił. Tak jak umiał. Dyrektor Cyrku, owszem, pochwalił kandydata, ale stwierdził również, że są lepsze lwy i może go zatrudnić, ale jako koguta. Niedoszły artysta obraził się i parsknął, że nie będzie udawał ptaka dla przyjemności dyrektora. W drodze powrotnej narrator i świadek całej sytuacji zapytał o powód udawania lwa. Kogut milczał, ale Lis odpowiedział narratorowi pytaniem retorycznym, czy widział kiedy artystę bez ambicji.

Czytaj dalej „Artysta” czyli Kogut z dużymi ambicjami

Obrona Ebenezera

Jedną z obowiązkowych lektur w szkole podstawowej jest „Opowieść wigilijna” Karola Dickensa. Bohater książki to stary skąpiec Ebenezer Scrooge, który przez narratora przedstawiony jest tak, że czytelnik nie może zapałać do niego sympatią. Ten właściciel kantoru pędzi samotny i smutny żywot. Źle traktuje pracownika Boba, odmawia pomocy potrzebującym, opryskliwie odrzuca zaproszenie swojego siostrzeńca na świąteczny obiad. Jest skąpy nawet dla samego siebie. Jego strój, mieszkanie, a nawet posiłki są niezwykle skromne, wręcz ascetyczne. Ebenezer choć majętny stroni od ludzi i nie cierpi świąt, które uważa za stratę czasu i pieniędzy.

Czytaj dalej Obrona Ebenezera

Ważne motywy i toposy literackie

Egzamin maturalny, gimnazjalny oraz w tym roku egzamin ósmoklasisty zbliżają się wielkimi krokami. Ostatnim zadaniem w arkuszu jest oczywiście wypracowanie, które zwykle ma charakter przekrojowy. Jak przygotować się do pisania wypracowania, którego temat nie jest znany? Najlepiej uporządkować swoją wiedzę dotyczącą lektur czy innych tekstów kultury wokół częstych motywów i toposów literackich. Pamiętać trzeba, że każdy arkusz egzaminacyjny zawiera teksty źródłowe, które zwykle zawierają podobny motyw np. praca, tęsknota, młodość, wędrówka itd. Temat wypracowania również będzie związany z ogólnym motywem sprawdzianu.

Jaka jest różnica pomiędzy motywem a toposem?

Czytaj dalej Ważne motywy i toposy literackie

Starość

Starość nazywana jest poetycko jesienią życia. Może mieć różne oblicza. Z jednej strony wiąże się z nią mądrość, siła, doświadczenie, a z drugiej samotność, niedołężność i smutek.

W starości kryje się tajemnica i pewien paradoks. Jan Kochanowski pisał:

Biedna starości, wszyscy cię żądamy,

A kiedy przyjdziesz, to zaś narzekamy.

W młodym wieku dostrzegamy wiele przywilejów związanych ze starością, więc chcemy mieć trochę więcej lat. Ale później się to zmienia i znów najchętniej cofnęlibyśmy czas.

W literaturze i sztuce odnajdziemy bardzo silny stereotyp starca-mędrca. Bóg jako Najwyższa Mądrość przedstawiany jest zwykle jako starzec z długą siwą brodą. Wystarczy przypomnieć sobie freski Michała Anioła z Kaplicy Sykstyńskiej.

Czytaj dalej Starość